Kirayə evlər: heç vaxt sənin olmayacaq mənzil üçün niyə pul ödəməlisən?

180 kvadratmetr olan mənzillər kimlər üçün nəzərdə tutulub?
22 yanvar səhərini Bakıda minlərlə kasıb ailə gözləyirdi. "Elektron İpoteka və Kredit Zəmanət Sistemi" portalında kirayə mənzil almaq mexanizmi çərçivəsində qeydiyyata alınma düz saat 10: 00-da başlamalı idi. Ancaq qeydiyyatın başlamasından yarım saat əvvəl sayt çökdü və mənzillərin seçilməsi qaydası qeyri-müəyyən müddətə təxirə salındı.
Qeyd edək ki, Azərbaycan İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu tərəfindən həyata keçirilən bu sosial proqram yoxsul vətəndaşların yaşayış və məişət şəraitinin yaxşılaşdırılmasını nəzərdə tutur.Əgər bütün texniki nüansları bir kənara qoysaq, onda onun mahiyyəti aşağıdakı kimidir: Fond Bakı, Xırdalan və Sumqayıtdakı mənzilləri alır və sonra aylıq müəyyən məbləğ ödəmək müqabilində 25 ilədək uzunmüddətli icarəyə verir.
Bu müddətdən sonra mənzil vətəndaşın mülkiyyətində qalır. Başqa sözlə, bu başqa bir ipoteka növüdür, lakin daha çox sosial yönümlüdür. Proqramın ilk mərhələsində 330-dan çox mənzil alınıb.
Alqı-satqı hüququ olan kirayə mənzillər barədə məlumat çoxdan var idi və büdcəsinin çox hissəsini kirayə mənzillərə xərcləyən bir çox yoxsul ailələr bu proqramın başlamasını səbirsizliklə gözləyirdilər.
Ancaq 25 il sonra da olsa şəxsi mənzil əldə edəcəklərini arzulayan bir çox ailələrin ümidləri sərt reallıqlar qarşısında puç oldu.
Alınma hüququ olan əksər mənzillərin icarə dəyəri Bakıda kirayə mənzillərin orta qiymətini xeyli üstələyir. Nəzərə alsaq ki, proqram əvvəlcədən hazırda ayda 250-300 manata ucuz mənzillər icarəyə götürən aztəminatlı ailələrə yönəldilmişdi, onda demək olar ki, indi həmin qiymətlər onlar üçün artıq ağır yükə  çevrilib.
Azərbaycan İpoteka və Kredit Zəmanət Fondundan bildirilib ki, Bakıda mənzil üçün aylıq ödəniş 411 manatdan, Xırdalanda 333 manatdan, Sumqayıtda isə  297 manatdan başlayacaq.
Bir daha təkrar etməyə dəyər ki, söhbət məhz minimum qiymətlərdən gedir. Belə ki, məsələn, vətəndaş 58 kvadratmetrlik bir mənzil üçün 25 il ərzində hər ay 411 manat ödəməli olacaq. Yəni  25 il ərzində bu mənzil üçün ümumilikdə 123000 manatdan çox pul ödəmək lazım olacaq ki, bu da hər kvadratmetrin 2100 manatdan baha başa gələcəyi deməkdir. Yeri gəlmişkən, bu cür hesablamalarla "Marja" iqtisadi agentliyi çıxış edib.
Sonda adi bir ipotekanı yüksək faiz dərəcəsi ilə alırıq ki, buradan sosial yönümlü proqramın heç qoxusu belə gəlmir.
İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun bu proqram çərçivəsində 150-180 kvadratmetrlik mənzillər alması xüsusilə təəccüb doğurur, hansı ki, heç bir halda yoxsul vətəndaşlar üçün nəzərdə tutula bilməz.
 Belə bir mənzilə sahib olmaq üçün, kasıb bir ailə sonradan onu almaq üçün aylıq 1200-1300 AZN kirayə haqqı ödəməli olacaq. Ailə kirayə mənzil üçün bu cür xərci qarşılaya biləcəyi təqdirdə isə, o, avtomatik olaraq yoxsul sayıla bilməz.
Onda sahəsi 180 kvadratmetr olan mənzillər kimlər üçün nəzərdə tutulub? Axı, daha çox sayda kiçik mənzillərin alınmasına pul xərcləmək və onları daha geniş əhali kütləsinə təklif etmək daha məqsədəuyğun olar...
Qiymətlərin həddən artıq yüksək olmasına baxmayaraq, mənzil almaq istəyən və ya heç olmasa satın almaq hüququ olan kirayə mənzil mexanizmi ilə maraqlananlar çoxdur. Ziyarətçi axınına görə sistemin saytının texniki nasazlığı və çökməsi də məhz bununla izah edilir.
İnsanların məntiqini başa düşmək olar-bir halda ki, onu almaq hüququ ilə icarəyə götürmək olar, heç vaxt sənin olmayacaq mənzil üçün niyə kirayə haqqı ödəyəsən ki?! Baxmayaraq ki, icarə haqqı həqiqətən də olduqca yüksəkdir... /virtualaz/