Heyvanlar da insanlar kimi bir-birini qısqanır?
Oxu.Az xəbər verir ki, tədqiqat "Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences" (PRSBS) jurnalında dərc edilib.
Psixologiyada "bərabərsizliyə nifrət" termini mövcuddur. Bu, resursların ədalətsiz bölgüsü ilə barışmaq istəməməyi təsvir edir. İnsanlarda bu, erkən yaşlardan özünü göstərir. Məsələn, uşaqlar ad günündə biri digərindən daha yaxşı hədiyyə aldıqda qısqanclıq və narazılıq hiss edə bilərlər. Əvvəllər heyvanlarda da buna bənzər reaksiyaların olduğu düşünülürdü. Bu, kapusin meymunları ilə aparılan eksperimentlərlə təsdiqlənmişdi - başqa meymuna daha dadlı yemək veriləndə, onlar daha az arzuolunan yeməyə etiraz edirdilər.
Yeni tədqiqatda alimlər 18 heyvan növü üzrə 60 000-dən çox müşahidəni əhatə edən 23 işin məlumatlarından istifadə ediblər. Nəticələr göstərib ki, heyvanlar ədalətsizliyə deyil, gözləntilərinin qarşılanmamasına reaksiya verirlər. Məsələn, əvvəlki eksperimentlərdə heyvana üzüm verilmişdisə və indi onu daha az arzuolunan xiyarla əvəz ediblərsə, heyvanın mənfi reaksiyası "qonşuya" qısqanclıqdan deyil, məyusluqdan qaynaqlanır. Hətta üzüm boş qəfəsə qoyulanda belə reaksiya oxşar olub, bu da fərziyyəni təsdiqləyir.
Alimlər hesab edirlər ki, məhz dərin ədalət hissi insanları unikal edir. Bərabərsizliyi dərk etmək və ona reaksiya vermək qabiliyyəti mürəkkəb sosial sistemlərin inkişafında əsas rol oynayıb. Bu, resursları bölüşməyə və problemləri birgə həll etməyə imkan verib. Heyvanlarda isə reaksiyalar ədalət konsepsiyasını anlamaqdan daha çox müəyyən gözləntilərə uyğunlaşma ilə bağlıdır.
Tədqiqatın nəticələri sosial qarşılıqlı əlaqə kontekstində insanlarla heyvanlar arasındakı fərqləri daha dərindən başa düşməyə kömək edir. Heyvanların bəzi reaksiyaları insanlarınkına bənzəsə də, çox vaxt fərqli motivasiyalara əsaslanır.
