İqlimşünaslar planetdə rekord istilər səbəbindən fəlakət barədə xəbərdarlıq edirlər

Son 50 ildə kəskin temperatur dəyişiklikləri planetin ərazisinin 60 %-də daha tez-tez baş verib. 2100-cü ilə qədər onların tezliyi daha 6-8 % artacaq və CO₂ emissiyaları azalmasa, anomaliyalardan əziyyət çəkən insanların sayı iki dəfə artacaq.

“Report” xəbər verir ki, bu barədə beynəlxalq alimlər qrupu “Nature Communications” (NC) jurnalında məlumat yayıb.

İqlimşünaslar 1961-ci ildən 2023-cü ilə qədər qlobal istiləşmə nəticəsində yaranan kəskin istiləşmə və donma hadisələrinin tezliyində artım qeydə aldılar. Bu anomaliyalar artıq xeyli ziyan vurub: ABŞ və Avropada böyük məhsul itkiləri, infrastrukturun məhv edilməsi və iqtisadi itkilər. Alimlərin proqnozlarına görə, istixana qazlarının emissiyalarının hazırkı tempi davam edərsə, 2100-cü ilə qədər temperaturun dəyişməsinin intensivliyi 7 %, onlardan təsirlənən insanların sayı isə iki dəfə artacaq. İnkişaf etməkdə olan regionlar xüsusilə ağır zərbə alacaq, Saharadan cənub-şərqi Afrika və Latın Amerikası indikindən 4-6 dəfə çox əhali üçün risk altındadır.

"Kəskin dalğalanmalar istiyə və ya soyuğa uyğunlaşmaq üçün vaxt vermir. Onlar ekstremal havanın təsirlərini gücləndirir. Emissiyaların azaldılması olmadan əsrin sonuna qədər milyardlarla insan risk altında olacaq", - Sun Yatsen Universitetinin professoru, araşdırmaya rəhbərlik edən Luo Min deyib.

ABŞ, Çin və Kanadadan olan alimlər 62 illik gündəlik temperatur məlumatlarını (1961-2023) təhlil etdilər və CO₂ emissiyalarında mövcud tendensiyaları nəzərə alan iqlim modeli yaradıblar. Nəticələr göstərib ki, qlobal istiləşmə səbəbindən temperatur anomaliyalarının tezliyi və miqyası durmadan artır.

Tədqiqatın müəllifləri ekstremal temperatur dəyişiklikləri ilə mübarizə tədbirlərinin qlobal iqlim strategiyalarına daxil olunmasını tələb edirlər. Nəticələrinin ən dağıdıcı olacağı Afrika və Latın Amerikası kimi həssas bölgələrə xüsusi diqqət yetirilməlidir.